Pensioen en levensverzekering

Het pensioen en een levensverzekering zijn sterk met elkaar verbonden. In Nederland ontvangt iedereen vanaf de AOW-gerechtigde leeftijd een AOW-uitkering. Daarnaast bouwen veel mensen collectief pensioen op via hun werkgever. De werkgever kan dit bij een verzekeraar onderbrengen. Bij elkaar opgeteld kan u echter een pensioengat hebben. Dan heeft u te weinig inkomen en moet u aanvullend pensioen opbouwen. Dit kan door een pensioenverzekering in de vorm van een lijfrenteverzekering af te sluiten of door op een andere manier aanvullend kapitaal op te bouwen. Hoe gaat pensioen verzekeren precies in zijn werk?

Heeft u een pensioenverzekering nodig?

Bij een pensioentekort kan u na uw pensioen niet meer zo leven als u wenst of voorheen gewend bent. U heeft dan geen of te weinig pensioen opgebouwd en kan niet leven van de AOW-uitkering. Of er sprake is van een pensioengat en het verstandig is om een lijfrenteverzekering af te sluiten of extra kapitaal op te bouwen, kan u vaststellen door middels uw belastingaangifte van het afgelopen jaar na te gaan wat uw jaarruimte is op basis van het inkomen in het jaar ervoor en de pensioenopbouw die toen plaatsvond. Jaarruimte is het bedrag dat uw ieder jaar belastingvriendelijk op een lijfrentespaarrekening of –verzekering mag storten. Dit betekent dat uw inleg voor de lijfrenteverzekering mag worden afgetrokken van het belastbaar inkomen in Box 1 van de Belastingdienst.

Als u het afgelopen jaar minder opbouwde dan u aan ruimte had, is er sprake van een pensioentekort. Als er in de voorgaande zeven jaren sprake was van een pensioentekort, wordt er gesproken van een reserveringsruimte. Dit wordt gezien als een extra lijfrenteaftrek, waarvan u tot de maximale reserveringsruimte kan gebruikmaken. Als u een pensioengat heeft, is het dus goed om een lijfrenteverzekering af te sluiten voordat u met pensioen gaat. Vooral voor zelfstandige ondernemers kan het goed zijn om te berekenen hoeveel pensioen zij nodig hebben, zodat zij voor voldoende inkomen na het pensioen kunnen zorgen. Zzp’ers bouwen veelal namelijk geen pensioen op bij een werkgever.

Wat is een lijfrenteverzekering?

Een lijfrenteverzekering is een levensverzekering waarbij u op een fiscaal aantrekkelijke manier kapitaal opbouwt om uw pensioen of inkomen mee aan te vullen. We spreken in dit geval van een lijfrenteverzekering voor meer pensioenopbouw, maar deze verzekering kan ook worden afgesloten om inkomen te generen voor uw nabestaanden in het geval u komt te overlijden.

Bij de lijfrenteverzekering legt u periodiek een bepaald bedrag in, bijvoorbeeld maandelijks, ieder kwartaal of jaarlijks. Dit is de premie voor de lijfrenteverzekering. Aan het einde van de looptijd van de verzekering wordt het opgebouwde kapitaal uitgekeerd in termijnen. Dit is de lijfrente en deze kan u gebruiken om uw pensioen aan te vullen.

Hoe bouwt u lijfrente op?

Als u een lijfrenteverzekering afsluit om uw pensioengat te dichten middels opbouw van extra pensioen, kan u op twee manieren een inleg doen om kapitaal op te bouwen:

Het bedrag dat u inlegt wordt door de verzekeraar (gedeeltelijk) belegd om een aantrekkelijk rendement te kunnen bereiken. Als de levensverzekering voor uw pensioen bedoeld is, wordt deze vervolgens altijd in termijnen uitgekeerd. Het maakt hiervoor niet uit of u maandelijks of jaarlijks premie inlegt, of dat u eenmalig gebruik maakt van een koopsompolis. In beide gevallen wordt de lijfrenteverzekering vanaf uw pensioenleeftijd periodiek uitgekeerd om voor voldoende kapitaal te komen, zodat u financieel goed rond kan komen en tot latere leeftijd van financiële vrijheid profiteert.

Risico’s van beleggen voor rendement

Met de premie die u betaalt aan de levensverzekeringsmaatschappij wordt geprobeerd een aantrekkelijk rendement te behalen, zoals is genoemd. Zo krijgt u uiteindelijk meer kapitaal uitgekeerd dan u zelf heeft ingelegd. Wat de verzekeraar doet wordt beleggen genoemd en dit biedt geen zekerheden. Afhankelijk van de ontwikkelingen op de beurs behaalt u een hoog rendement en een hoog eindkapitaal of juist een minder resultaat dan u wenste. Het uiteindelijke bedrag dat de levensverzekering voor uw pensioen bevat, is afhankelijk van het resultaat dat de verzekeraar op de beurs weet te behalen. Er is geen zekerheid over de uitkomst van de beleggingen en dus het kapitaal dat uiteindelijk voor u wordt opgebouwd. Wanneer u vraagt naar de hoogte van het kapitaal, zal de verzekeraar enkel scenario’s kunnen voorspiegelen.

Om te voorkomen dat u grote risico’s loopt, is het verstandig vooraf met de verzekeraar in gesprek te gaan. Stel bijvoorbeeld de vraag of er sprake is van een gegarandeerd pensioenbedrag binnen uw levensverzekering. Ook is het interessant om te weten welke kosten u betaalt aan bijvoorbeeld de aanbieder en tussenpersoon. Zo krijgt u een beter beeld van het bedrag waarop u kan rekenen zodra u de uitkeringen ontvangt. Daarnaast kan het ook goed zijn om in gesprek te gaan over de mogelijkheid om het geld te sparen in plaats van beleggen, maar ook hierbij is het eindresultaat niet vooraf bekend.

Verschillende vormen van lijfrenteverzekering

U kan de levensverzekering voor uw pensioen in verschillende vormen afsluiten. De inleg vindt periodiek of eenmalig plaats. Dit hangt af van de keuze die u maakt: gaat u voor een lijfrenteverzekering met en periodieke inleg of voor een koopsompolis met een eenmalige inleg? Vervolgens heeft u de keuze uit drie varianten van verzekeringen:

Bij een tijdelijke oudedagslijfrenteverzekering laat u tijdelijk periodiek een bedrag uitkregen. U bent verplicht om de verzekering gedurende een periode van minimaal 5 jaar uit te laten keren vanaf het moment dat u de AOW-leeftijd bereikt. U heeft eventueel de mogelijkheid om te wachten met het starten van de uitkering. Dit kan tot 5 jaar na het jaar waarin u de AOW-leeftijd bereikte. Let op: er is sprake van een maximaal bedrag dat u jaarlijks mag laten uitkeren. Als uw kapitaal te groot is om tijdelijk uit te keren, zal u voor een langere periode van uitkeren moeten gaan.

In het geval van de oudedagslijfrenteverzekering wordt er uitgekeerd tot u overlijdt. Deze blijft dus doorlopen tot u bent overleden. Hoe langer u leeft, hoe duurder uw lijfrenteverzekering voor de verzekeraar is. Daarom kijkt de verzekeraar naar de levens- en sterftekansen om op basis daarvan de duur en de kosten van de uitkering in te schatten. Daarnaast is er ook nog de nabestaandenlijfrenteverzekering. Bij deze verzekeringsvorm bouwt u pensioen op voor uw nabestaanden wanneer zij dit nodig hebben. Het opbouwde kapitaal wordt dan aan uw nabestaanden uitgekeerd.

Wanneer is de inleg fiscaal aftrekbaar?

De inleg voor uw lijfrenteverzekering is in bepaalde gevallen fiscaal aftrekbaar. U mag de premies en stortingen van uw aangifte inkomstenbelasting aftrekken als u aan de volgende voorwaarden voldoet:

In dit geval kan u de premies en stortingen van uw belastbaar inkomen aftrekken. Dit levert fiscaal voordeel op. Het is ook mogelijk van deze fiscale voordelen te profiteren in het geval de verzekering aan de voorwaarden voldoet en bedoelt is voor nabestaanden. Daarnaast kan u hier gebruik van maken indien u de verzekering afsluit voor een uitkering aan een meerderjarig invalide kind.

Is er geen sprake van een pensioentekort, maar heeft u wel een lijfrenteverzekering afgesloten ter aanvulling op uw pensioen? Dan is er geen sprake van fiscaal voordeel en mag u uw premies en stortingen niet aftrekken van de aangifte inkomstenbelasting. In beide gevallen, ongeacht of u aan de voorwaarden voldoet, betaalt u uiteindelijk inkomstenbelasting over de uitkeringen die u ontvangt.

Opzeggen van uw lijfrenteverzekering

Wilt u de levensverzekering voor uw pensioen opzeggen? Dan is het verstandig om vooraf na te gaan wat hiermee gebeurt. In de meeste gevallen kan u de verzekering kosteloos opzeggen als in de voorwaarden is opgenomen dat er sprake is van arbeidsongeschiktheid of een echtscheiding. In andere gevallen kan het zijn dat u een afkoopsom zal moeten betalen om de lijfrenteverzekering stop te zetten. In de voorwaarden van uw pensioenproduct is opgenomen hoe dit exact in zijn werk gaat en waar u rekening mee moet houden. Zo weet u waar u aan toe bent in het geval u de lijfrenteverzekering wil opzeggen.

Als u de uitkering niet meteen wil ontvangen, maar de verzekering wil stopzetten om geen premie meer te betalen, is het mogelijk om uw pensioen premievrij te maken. U koopt de verzekering dan niet af, maar stopt met het betalen van premies. Het gespaarde bedrag blijft dan vaststaan tot de afgesproken datum is bereikt. Verzekeraars kunnen kosten in rekening brengen voor het aanhouden van de verzekering, waardoor het kapitaal kan worden verminderd en het premievrij maken van de verzekering weinig voordeel oplevert. Het is goed om hier rekening mee te houden in het geval u overweegt een levensverzekering af te sluiten of te stoppen.

Banksparen als alternatief voor lijfrenteverzekering

Lijfrenteverzekeringen zijn niet de enige mogelijke manier van pensioensparen. Het is ook mogelijk om gebruik te maken van banksparen. In dat geval bouwt u geen aanvullend pensioen op via een verzekeraar, maar via een bank. Dit kan enkele voordelen met zich meebrengen. Zo is er geen sprake van directe kosten voor de verzekeraar, aangezien u bij een bank een bankrekening opent waarop u zelf (periodiek) stortingen doet. Wanneer het tijd is om uit te keren, keert de bank het gespaarde geld in termijnen uit als aanvulling op uw pensioen.

Doordat banksparen een vorm van sparen is, kent deze vorm van pensioenopbouw minder risico dan een lijfrenteverzekering die wordt belegd. Er kan meer zekerheid worden geboden over de uitkomst. Bij positieve ontwikkelingen op de beurs kan het echter wel zijn dat uw resultaat lager is dan het had kunnen zijn als u voor een lijfrenteverzekering was gegaan. Het is dan ook verstandig om voor uzelf een afweging te maken door na te gaan welk kapitaal u bij elkaar wil krijgen voor uw oude dag. Welke inleg of premie is daarvoor nodig en is sparen of beleggen dan de beste optie?

Hieronder worden banksparen en een lijfrenteverzekering met elkaar vergeleken:

Banksparen	Lijfrenteverzekering
Loopt via een bank	Loopt via een verzekeraar
Levert waarschijnlijk minder op	Levert waarschijnlijk meer op
Lager risico	Hoger risico
Keert uit gedurende een afgesproken periode	Keert uit tot overlijden
Bij overlijden hebben nabestaanden recht op de resterende uitkering	Bij overlijden hebben nabestaanden niet standaard recht op de resterende uitkering

Lijfrente naar banksparen omzetten is ook een mogelijkheid zodra uw lijfrente vrijkomt. Dan kiest u ervoor niet gelijk gebruik te maken van de lijfrente, maar deze door te laten groeien via banksparen. Dit kan een goede keuze zijn wanneer u het geld nog niet nodig heeft en graag meer pensioen opbouwt.

Veelgestelde vragen